Anemia perniciosa (carencia de vitamina B12)

Preguntas con resposta

É certo que os vegetarianos teñen máis risco de sufrir anemia?

A vitamina B12 é un dos nutrientes potencialmente deficitario nesta dieta se non se respecta a inxesta de ovos e leite. Algunhas algas tamén conteñen esta vitamina, pero a súa achega é tan variable que non se recomendan como suplemento exclusivo. Tamén atopamos carnes vexetais enriquecidas con vitamina B12, útiles para cubrir as necesidades nesta vitamina. A inclusión na dieta de alimentos germinados ou fermentados de soia contribúe a conseguir o achegue preciso.

Debate, falan os científicos

En 1934 o premio Nobel de medicamento foi para os descubridores da anemia perniciosa: George Whipple, George Minot e William Murphy.

George Whiple cando comezou estas investigacións sabía que unha alimentación completa era imprescindible para lograr unha boa recuperación tras unha perda de sangue, pero non coñecía exactamente como influían os nutrientes neste proceso. En 1917 conseguiu curar a anemia que sufrían os seus cans. As experiencias realizadas leváronlle a descubrir que algúns alimentos concretos producían unha estimulación da medula ósea, onde se producen os glóbulos vermellos.

William Murphy e George Minot, practicamente ao mesmo tempo que Whipple, estudaban en Harvard a anemia perniciosa. Sobre esta enfermidade coñecíase só a súa existencia, xa que a súa etiología e tratamento eran totalmente descoñecidos. Até este momento a anemia perniciosa era tratada coa administración de arsénico, transfusións de sangue e coa extirpación do bazo. Estes autores, coñecedores dos traballos de Whipple, comezaron a alimentar aos seus enfermos cos alimentos que tiñan unha maior influencia na formación do sangue. Fixérono con 300 gramos de fígado obtendo resultados bastante satisfactorios nos pacientes que padecían anemia por perda de sangue. A desaparición da sintomatología fíxolles pensar que a anemia perniciosa era unha enfermidade carencial, e concluíron que o fígado debía conter ou segregar algunha sustancia que favorecía a activación da medula ósea.

Doutra banda, as experiencias anteriores foron o punto de partida dun experimento realizado por William Castle sobre o factor intrínseco. Coñecía que os enfermos recuperados de anemia perniciosa producían mollos gástricos deficientes, o cal podía ser o motivo dunha deficiente absorción de certas sustancias dos alimentos. Quería comprobar si nos mollos gástricos dunha persoa sa podía haber algunha sustancia que facilitaba a absorción doutra sustancia dos medicamentos ou alimentos e que axudaba na formación do sangue. Castle puido demostrar que os mollos gástricos dos enfermos de anemia perniciosa carecían desa sustancia, e que os mollos dunha persoa sa si a contiñan. Esa sustancia é o factor intrínseco da mucosa gástrica, necesario para a posterior absorción da vitamina B12.

Como cociñar e condimentar?

• Á hora de cociñar pódese utilizar todo tipo de preparacións culinarias. Preferir aquelas que requiran menor achegue graxo: ferros, grellas, asados (forno, papillote), microondas, cocciones en auga (vapor, fervido, escalfado).
• Utilizar moderadamente fritos, rebozados, empanados, guisos e estofados (desgrasar en frío, mellora a súa conservación e a súa calidade nutricional).
• Para que a comida resulte máis apetitosa pódense empregar diversos condimentos: albahaca, hinojo, comiño, estragón, loureiro, tomiño, orégano, perexil, pementa, pemento.
• O vinagre e o aceite (oliva e sementes) poden ser macerados con herbas aromáticas.
• Na elaboración de salsas, os viños ou outras bebidas alcohólicas como ingrediente flambeados poden facer máis saborosas diversas receitas.

Ademais... (non todo é comer)

• En caso de seguir unha alimentación estritamente vegetariana ou atravesar algunha situación que favoreza o déficit no aproveitamento desta vitamina, deben realizarse análises periódicas como medida profiláctica.
• Debido á estreita relación que ten o déficit de vitamina B12 co de folatos, en caso de anemia debida á falta desta última vitamina, o médico valorará na analítica os niveis de vitamina B12, para proceder a un tratamento máis efectivo.
• Aprender a relaxarse e a levar un ritmo de vida máis tranquilo, xa que a tensión e os nervios poden provocan diarreas por aumento da motilidad intestinal, o que conduce a perdas maiores desta vitamina.
• Existen certos fármacos que interferen coa absorción de vitamina B12, polo que poden agravar a situación: A colchicina, fármaco utilizado no tratamento de pinga para reducir a inflamación de articulacións, produce malabsorción desta vitamina porque altera a mucosa gástrica.