Anemia ferropénica (carencia de ferro)

Preguntas con resposta

É certo que quen son vegetarianos teñen máis risco de sufrir esta anemia?

Unha dieta vegetariana, si non está ben exposta, pode favorecer a aparición de deficiencias de ferro, nutriente achegado en maior proporción por alimentos de orixe animal na dieta tradicional, especialmente durante o embarazo e etapas de crecemento e desenvolvemento, posto que as necesidades de ferro están aumentadas. Si trátase dunha alimentación ovolactovegetariana que inclúa leite e ovo é máis difícil que se produza este déficit.. Convén realizar combinacións favorables de alimentos para aproveitar ao máximo o seu contido en ferro.

É necesaria a toma de suplementos de ferro en deportistas?

Coa práctica de exercicio físico aumenta a perda de ferro por suor, ouriños... Con todo, para considerar que un deportista é deficiente en ferro (sen desenvolver anemia) ten que presentar polo menos 2 valores anormais de: ferritina sérica, niveis de protoporfirina do glóbulo vermello e porcentaxe de saturación da transferrina. Si ademais do anterior, esa persoa presenta niveis baixos de hemoglobina sanguínea considérase que ten anemia.

Por tanto, a necesidade de suplemetación en deportistas irá determinada por unha deficiencia ou carencia real de ferro, dato que se coñecerá a través das análises bioquímicas, e por suposto sempre baixo supervisión dun especialista.

Debate, falan os científicos

A pesar da abundancia de alimentos de que gozan os países desenvolvidos, o déficit de ferro entre a poboación xeral é frecuente, carencia máis acusada en mulleres que en homes, e que esixe "a súa corrección, sobre todo si a muller está en idade fértil", sinala Leif Hallberg, xefe do Departamento de Nutrición Clínica da Universidade de Göteborg, Suecia.

O profesor comezou os seus estudos sobre o ferro en 1956, centrándose no valor deste elemento na dieta. "A cuestión non é o contido férrico dos alimentos, senón o seu biodisponibilidad. Así, o ferro que conteñen os vexetais absórbese peor que o de orixe animal, debido a que os fitatos vexetais atrapan o ferro. Pola contra, o intestino absorbe o 25% do ferro que se atopa na carne".

Nun estudo publicado en 1999, conclúese que a absorción pode aumentar ou diminuír en presenza de certos alimentos. Así, "a inxesta de té no almorzo reduce nun 60% a absorción do ferro vexetal (pan e cereais), mentres que beber zume de laranxa triplica a súa absorción". Con todo, "o status férrico do individuo é o factor fundamental para a captación de ferro dos vexetais, de forma que canto maior sexa a carencia, maior será o índice de absorción".

Hallberg insistiu en que mulleres, adolescentes e nenos son os máis expostos a padecer deficiencias. Nas primeiras, as perdas menstruais e a realización de dietas para adelgazar levan un descenso progresivo de ferro. Así, "unha recente investigación entre 6.648 mulleres francesas de entre 35 e 60 anos revela que o 93% absorbe niveis de ferro na súa dieta menores aos recomendados e o 4,4% presenta carencias".

Segundo o profesor, a adolescencia é outra etapa que esixe grandes cantidades de ferro. "Diversas enquisas demostraron que entre o 70% e o 95% das adolescentes absorben cantidades inferiores de ferro na dieta ás recomendadas, o que se traduce nun menor rendemento físico e intelectual. Estas carencias, aínda que en menor proporción, tamén se observan nos mozos".

Descartou o posible exceso de ferro pola inxesta, debido a que existe un mecanismo regulador que detén a absorción intestinal cando se alcanzaron os niveis axeitados. "Sólamente existen niveis moi elevados en certas enfermidades, como a hemocromatosis".

Como cociñar e condimentar?

• Utilizar todo tipo de preparacións culinarias. Preferir aquelas que requiran un menor achegue graxo: ferros, grellas, asados (forno, papillote), microondas, cocciones en auga (vapor, fervido, escalfado).
• Pódense empregar diversos condimentos: albahaca, hinojo, comiño, estragón, loureiro, tomiño, orégano, perexil, pementa, pemento.
• O vinagre e o aceite (oliva e sementes) poden ser macerados con herbas aromáticas.
• Na elaboración de salsas, os viños ou outras bebidas alcohólicas como ingrediente flambeados poden facer máis saborosas diversas receitas.

Ademais... (non todo é comer)

• En caso de seguir unha alimentación estritamente vegetariana; atravesar algunha situación que favoreza o déficit no aproveitamento de ferro, deben realizarse análise de sangue con fín preventivo.
• En caso de tomar ferro oral, acompañalo cunha froita rica en vitamina C ou o seu zume.
• Existen fármacos que interferen coa absorción de ferro, polo que poden agravar a situación:
• Os antiácidos modifican a acidez do tubo dixestivo, diminuíndo a súa absorción.
• A penicilina ten efecto quelante sobre o ferro, e o uso prolongado de aspirina relaciónase con déficit de ferro.